Tag archieven: hoogsensitiviteit

Wat is het verband tussen hooggevoeligheid en hoogbegaafdheid?

Geef een reactie

In het algemeen wordt aangenomen dat iemand die op een IQ-test een score behaalt van 130 of meer hoogbegaafd is. Maar het is beter te spreken van hoogintelligentie indien men zich enkel baseert op de IQ-score.

Om te spreken van hoogbegaafdheid, is er meer nodig dan enkel het hebben van een hoog IQ. Hoogbegaafdheid is een samenspel van het IQ (intelligentiequotiënt) en het EQ (emotionele quotiënt), creativiteit, intuïtie en de manier waarop de persoon in kwestie met dit alles samen omgaat.

De meeste kenmerken van hoogbegaafden zijn ook veelvuldig terug te vinden bij hooggevoelige mensen.

Tessa Kieboom zet in haar boek ‘Moeilijke kinderen of kinderen die het moeilijk hebben’ de kenmerken van hoogbegaafdheid op een rijtje:

  • Ongewoon goed ontwikkeld geheugen

Hoogbegaafde kinderen kunnen feiten en gebeurtenissen zeer goed onthouden en weergeven. In het basisonderwijs hebben ze geen moeite met de leerstof en behalen ze goede resultaten zonder al te veel inspanningen. Als deze kinderen onvoldoende worden uitgedaagd, ligt verveling al snel op de loer. Aangezien alles vanzelf gaat in het basisonderwijs krijgt het kind geen kans om goede studievaardigheden en – methoden te ontwikkelen. Dat kan in latere jaren, wanneer de hoeveelheid leerstof toeneemt en complexer wordt, voor problemen zorgen.

  • Leer- en nieuwsgierig

Hoogbegaafde kinderen willen dingen ‘weten’. Zij stellen dan ook zeer veel waarom-vragen. In tegenstelling tot veel van hun leeftijdgenoten nemen zij heel veel informatie op van buitenaf, over allerlei onderwerpen. In combinatie met hun goed ontwikkelde geheugen zorgt dit ervoor dat zij vaak leerstof al beheersen, lang voordat deze in de klas aan de orde is gekomen. Dit besef bevestigt vaak hun gevoel van anders-zijn.

  • Opvallend concentratievermogen

Hoogbegaafde kinderen kunnen zich op verschillende zaken tegelijk concentreren. Thuis zijn ze uitstekende ‘multitaskers’. Op school lukt dit vaak minder goed, omdat alles er stap voor stap wordt aangereikt. Het gaat voor een hoogbegaafd kind vaak te traag, waardoor het zich gaat vervelen en zijn aandacht op iets anders richt. Ze zijn snel afgeleid en dagdromen regelmatig.

  • Vroegtijdige taalontwikkeling

Al voor hun derde levensjaar is vaak al een verschil in taalontwikkeling merkbaar met gewoon begaafde kinderen. Hoogbegaafde kinderen hebben een uitgebreidere woordenschat en omschrijven dingen veel gedetailleerder dan hun leeftijdgenoten. Zij hebben bijvoorbeeld geen ‘soep’ gegeten maar ‘champignonroomsoep’. Hun zinsconstructies zijn complexer en ze hebben de werkwoordsvervoeging sneller onder de knie. Zij kunnen vaak sneller lezen, tellen, de kleuren benoemen, klok kijken enzovoort.

  • Uitgesproken wiskundig inzicht

Hoogbegaafde kinderen hebben een uitgesproken wiskundig en logisch inzicht. Begrippen als eerste, laatste, middelste, voorste, tweede, op, onder en tussen beheersen ze een stuk sneller dan hun leeftijdgenoten.

  • Ontwikkelingsvoorsprong

Hoogbegaafde kinderen ontwikkelen zich op diverse vlakken (taal, logica, inzicht, humor) sneller dan hun leeftijdgenoten. Ze zoeken dan ook vaak oudere kinderen op.

  • Perfectionistisch

Ondanks hun grote inzicht zijn hoogbegaafde kinderen vaak bang om fouten te maken. Ze hebben faalangst en weigeren daardoor regelmatig om moeilijkere opdrachten te maken. Het is belangrijk dat deze kinderen leren dat fouten maken mag, menselijk is en zelfs noodzakelijk om dingen bij te leren.

  • Bewust van leven en dood

Hoogbegaafde kinderen zijn zich vanaf de leeftijd van vier jaar bewust van leven en dood. De goedbedoelde verhaaltjes van volwassenen hieromtrent hebben bij hen nauwelijks tot geen effect. Zij weten precies wat leven en door inhouden. Het is voor iedereen moeilijk om emotioneel met een gegeven als de dood om te gaan, maar omdat deze kinderen nog zo jong zijn, ervaren ze dit nog sterker. Hier is daarom vaak een enorm verschil te zien tussen wat verstandelijk wordt begrepen en wat emotioneel kan worden verwerkt.

  • Rechtvaardigheidsgevoel

Het rechtvaardigheidsgevoel van hoogbegaafde kinderen is uitermate uitgesproken. Het laat zich gelden thuis en op school, maar eveneens in ruimere aangelegenheden. Ze staan enorm op gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid en maken zich dan ook vaak zorgen om humanitaire aangelegenheden in de hele wereld.

  • Gevoel voor humor

Hoogbegaafde kinderen vertellen graag mopjes, komen vaak grappig uit de hoek en begrijpen boodschappen met een dieper onderliggende betekenis onmiddellijk.

  • Leren door observatie

Hoogbegaafde kinderen hebben een eigen merkwaardige manier om zich bepaalde dingen eigen te maken. Ze leren door te kijken, te observeren. Als hen iets interesseert, gaan ze actief op zoek naar extra kennis.

In mijn praktijk begeleid ik mensen in het omgaan met deze kenmerken van hoogbegaafdheid.

In mijn praktijk neem ik geen IQ-tests af. Indien er een vermoeden is van hoogbegaafdheid en er is nog geen diagnose, kan ik je daarvoor doorverwijzen naar een psychodiagnostisch centrum. Voor de begeleiding na diagnose kan je dan opnieuw bij mij terecht.

Ter info: ik combineer zelf hooggevoeligheid met het hebben van een hoog IQ en ADD.

Bron: Mijn kind is hooggevoelig. Ilse Van den Daele en Linda ‘T Kindt

Wat is het verschil tussen autisme en hooggevoeligheid?

Geef een reactie

Hooggevoeligheid is een persoonlijkheidskenmerk dat bij ongeveer 20% van de mensen voorkomt. Wil je er meer over weten? Lees dan dit blogbericht.

Autisme is een ontwikkelingsstoornis die bij ongeveer 1% van de mensen voorkomt.

Hoewel zowel hooggevoeligen als mensen met autisme veel sneller overprikkeld geraken dan de doorsneemens en minder stressbestendig zijn,  liggen hooggevoeligheid en autisme op sommige vlakken ver uit elkaar. In dit blogbericht zet ik de belangrijkste verschillen tussen autisme en hooggevoeligheid op een rijtje.

Autisme uit zich op vier terreinen:

1. Communicatie

Wat zegt iemand of doet iemand en wat betekent dit?

Mensen met autisme nemen dingen letterlijk (en hebben het daardoor bijvoorbeeld moeilijk met het begrijpen van spreekwoorden en humor). Ze hebben het ook moeilijk met het gebruik van non-verbale communicatie. Gebaren, intonatie en gezichtsuitdrukkingen zijn moeilijk te begrijpen voor mensen met autisme.

Hooggevoelige mensen daarentegen maken graag gebruik van spreekwoorden en beeldrijke taal. Ze nemen geen dingen letterlijk. Ze zijn ook vaak uitzonderlijk GOED in het opmerken en begrijpen van non-verbale communicatie. Hooggevoeligen zijn zeer goed in het ‘lezen’ van anderen, zullen het gemakkelijk merken wanneer iemand liegt, wanneer er een verandering is in iemands intonatie, lichaamshouding enzovoort.

2. Verbeelding

Mensen met autisme hebben weinig voorstellingsvermogen en zullen minder vlug of helemaal geen verbanden leggen en gehelen zien. Zij vertonen vaak stereotiep gedrag en herhalen steeds dezelfde handelingen en rituelen. Zij houden vast aan routines (en hebben het héél moeilijk als daarvan afgeweken wordt)

Hooggevoelige mensen daarentegen hebben een levendige fantasie en zijn vaak heel goed in het leggen van verbanden en het zien van het geheel. Ze houden minder van verandering dan een doorsneemens, maar het is veel minder extreem dan bij mensen met autisme.

3. Sociale interacties

Mensen met autisme hebben moeite om de gangbare omgangsvormen te begrijpen. Zij kunnen zich moeilijk inleven in gevoelens en gedachten van anderen en hebben het ook moeilijk bij het verwoorden van gevoelens. Ze vertonen vaak weinig mimiek en hebben nauwelijks of geen gezichtsexpressie. Ze zullen vaak anderen ‘imiteren’ of standaardzinnen gebruiken in een poging sociaal aanvaardbaar gedrag te stellen.

Hooggevoelige mensen daarentegen begrijpen wel hoe je omgaat met elkaar en zijn juist heel empathisch (vaak zelfs té empathisch). Ze kunnen soms ook problemen hebben op sociaal vlak, maar de oorzaak ligt dan eerder in sociaal angstig zijn, onzeker zijn, snel overprikkeld zijn en NIET in het niet begrijpen van sociale omgangsvormen. Hooggevoeligen zijn bovendien vaak erg goed in het verwoorden van hun gevoelens. Hooggevoeligen zijn vaak zeer expressief, vooral bij mensen die ze goed kennen. In een poging erbij te horen, gaan ze zich vaak aanpassen aan wat ze denken dat anderen van hen verwachten, maar ze vertonen geen imitatiegedrag.

4. Veranderingen

Mensen met autisme hebben vaak moeite met veranderingen. Dat kan al gaan om een kleine verandering in hun omgeving, hun huis, hun straat, hun klas, hun dagelijkse routine, eetgewoontes, bedtijdrituelen enz. Ze hebben te weinig vaardigheden om die verandering te begrijpen en te plaatsen. Hun basisschema voor hoe de dingen eruit horen te zien, laat weinig ruimte voor variatie. Een dergelijke variatie maakt hen angstig.

Hooggevoelige mensen daarentegen kunnen door veranderingen soms wat overprikkeld raken en stress krijgen. Maar ze zijn prima in staat om , soms met wat hulp en uitleg van hun omgeving, de verandering te integreren in hun basisschema.

In mijn praktijk begeleid ik vooral hooggevoeligen. Ik help hen meer in hun kracht te staan en hun kwetsbaarheid te omarmen. Ik help hen in te zien wat hen stress bezorgt en hoe ze beter voor zichzelf kunnen zorgen. Ik help hen om hun grenzen beter te leren aanvoelen en te respecteren. Ik help hen meer innerlijke rust te vinden. Ik help hen een evenwicht te vinden tussen wat energie vraagt en wat energie geeft. Ik moedig hen aan te leven vanuit hun hart.

Dit blogbericht is gedeeltelijk geïnspireerd op het hoofdstuk ‘autisme versus hooggevoeligheid’ uit het boek: Mijn kind is hooggevoelig. Ilse Van den Daele en Linda T’ Kindt.

Wat is hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit?

Geef een reactie

Hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk dat bij 15 tot 20 % van de bevolking voorkomt. Hooggevoeligen beschikken over een gevoeliger zenuwstelsel dan anderen en zijn zich daardoor bewust van subtiliteiten in hun omgeving, wat in veel situaties een voordeel is. Ze kunnen echter ook gemakkelijk overweldigd raken door een zeer stimulerende omgeving.

Elaine Aron

In 2002 introduceerde Elaine Aron, universitair docent psychologie en psychotherapeut, het begrip ‘hoogsensitiviteit’, een karaktereigenschap die voordien nog geen plaats had gekregen in de persoonlijkheidspsychologie.

Hoogsensitiviteit is een neutrale eigenschap die heel wat positieve aspecten in zich draagt. Zo zijn hooggevoeligen die ontspannen zijn vaak erg goede luisteraars en hebben ze een sterk empathisch vermogen. Wanneer ze echter overprikkeld worden, hebben ze vaak de behoefte zich terug te trekken uit een situatie die hen overweldigt. Op zulke momenten moeten ze zich als het ware eerst opnieuw ‘opladen’ en zijn ze tijdelijk ‘buiten gebruik’.

Hooggevoeligheid uit zich op vier terreinen.


Ten eerste is er de lichamelijke gevoeligheid. Hooggevoeligen zijn gevoeliger voor pijn, voor medicatie, hebben soms moeite met etiketjes in hun kleding, kunnen bijvoorbeeld wollen kledij niet verdragen, merken subtiele geur- en smaakverschillen op, ontwikkelen sneller allergieën. Ze zijn vaak bijzonder gevoelig voor de effecten van caffeïne. Ze kunnen (zowel lichamelijk als emotioneel) diep geroerd raken door kunst of muziek.

Op emotioneel gebied voelen hoogsensitieve personen gemakkelijk de stemming van anderen aan en kunnen ze erdoor aangedaan zijn. Ze nemen de stemmingen van anderen soms automatisch over. Ze zijn gevoelig voor een sfeer die ergens hangt en merken spanningen en conflicten tussen personen gemakkelijk op. Dit zorgt ervoor dat ze zich heel goed kunnen inleven in anderen en dat ze de kwetsbaarheid van anderen aanvoelen en begrijpen. De keerzijde van dit sterk empathisch vermogen is dat hooggevoeligen vaak de neiging hebben de lasten van anderen te dragen en dat hun functioneren sterk negatief beïnvloed wordt door spanningen, conflicten en negativiteit in hun omgeving. Op emotioneel gebied zijn hooggevoelige personen ook zeer goed in staat tot zelfreflectie. Ze zoeken authentiek contact, diepe verbondenheid en bevestiging in hun omgeving.

Ten derde kunnen hoogsensitieve personen van streek raken door veranderingen in gewoontes of in hun omgeving. Ze hebben vaak wat meer tijd dan anderen nodig om zich aan te passen.

Tenslotte hebben hooggevoeligen vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel en vinden ze zingeving erg belangrijk. Ze zijn vaak ook zeer plichtsgetrouw en voorzichtig en zijn gericht op een liefdevolle en vredige wereld. Ze hechten veel waarde aan de waarheid en eerlijkheid. Ze denken veel na en bekijken de dingen van alle kanten. Ze denken vaak na over het eigen denken (meta-denken).

Diagnose?

Hoogsensitiviteit is dus zeker geen ziekte of stoornis! Het is een persoonlijkheidskenmerk. Omdat het een karaktertrek is, worden er geen diagnoses van hooggevoeligheid gesteld.

Gradaties en intensiteiten

Uiteraard komen de vermelde kenmerken niet bij alle hooggevoeligen of in dezelfde gradatie voor. Hooggevoeligheid bestaat dan ook in verschillende gradaties en intensiteiten.

Wanneer zorgt hooggevoeligheid voor problemen?

Hooggevoeligen kunnen in de problemen komen wanneer zij voortdurend overprikkeld worden, bij niemand terecht kunnen met hun emoties, niet geleerd hebben op een goede manier met hun gevoeligheid om te gaan,… Ook onze maatschappij, die steeds meer gericht is op presteren en snelheid, is niet steeds aangepast aan de behoeften van hooggevoelige personen.

Hooggevoeligheid als kracht

Wanneer hoogsensitieve personen echter gesteund worden in hun emotionele ontwikkeling en noden kunnen zij zich ontpoppen tot veelkleurige vlinders met een arsenaal aan creatieve ideeën. Dan kunnen ook anderen de vruchten plukken van hun hoge opmerkzaamheid en groot empathisch vermogen.

Uit het artikel ‘In de schijnwerper: hooggevoeligheid.’ dat ik als vrijwilliger en als hooggevoelig persoon bij HSP Vlaanderen schreef voor Trefpunt Zelfhulp.

Meer lezen?

  • Mijn kind is hooggevoelig. Ilse Van den Daele en Linda T’Kindt
  • Hoogsensitieve personen. Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Elaine N. Aron
  • Gevoelige keuzes (blogbericht). Klik hier

Gevoelige keuzes

Geef een reactie

Gevoelige keuzes

Zullen we een huis kopen of huren? Welke school kiezen we voor ons kind? Kies ik in de supermarkt voor een gele, een oranje, een groene of een rode paprika? Welke kleren zal ik aantrekken vandaag? Wil ik deze job nog doen of zal ik opnieuw een opleiding gaan volgen? Kleine en grote keuzes kunnen ons dagelijks functioneren soms danig in de war sturen. Zeker voor hooggevoeligen is het maken van keuzes niet altijd een pretje. Toch zijn er manieren om op een gezonde manier beslissingen te nemen.

Meerkeuzemaatschappij en keuzestress

We leven in een meerkeuzemaatschappij. Het lijkt wel alsof we voortdurend moeten kiezen uit tal van mogelijkheden en opties. Het aantal te nemen beslissingen is dan ook sterk toegenomen. Het gevolg hiervan is dat veel mensen kampen met ‘keuzestress’. Wikipedia omschrijft keuzestress als een vorm van stress die veroorzaakt wordt doordat iemand overspoeld wordt met info die overwogen moet worden om een ‘goede’ keuze te kunnen maken. 

In het tijdschrift Libelle las ik onlangs het volgende. De Amerikaanse onderzoekster Sheena Iyengar ondernam een experiment met twee groepen kleuters. De ene groep gaf ze een berg speelgoed, de kinderen in de andere groep kregen elk één stukje speelgoed om mee te spelen. Ze ging ervan uit dat kinderen enthousiaster zijn als ze mogen kiezen. Maar de resultaten van het onderzoek weerlegden haar veronderstelling. De groep die veel speelgoed had, draaide besluiteloos rond, terwijl de andere kinderen wel meteen aan de slag gingen. Iyengar dacht dat ze een fout gemaakt had en deed een tweede test met meer speelgoed. En een derde, met nog meer speelgoed. De kinderen reageerden alleen maar slechter: hoe meer keuze, des te lustelozer ze door de klas liepen.

In een volgend experiment stelde ze bij de ingang van een delicatessezaak een tafeltje op met zes confituursoorten die klanten konden proeven. Wat later werd het assortiment uitgebreid naar 24 soorten. Al snel werd duidelijk dat klanten die veel keuze hadden, wel langer talmden in de gang waar de confituur stond maar nauwelijks iets kochten. De groep die een beperkte keuze had, deed dat wel. Dit experiment is ondertussen beroemd omdat het aantoonde dat mensen wel van keuzes houden, maar dat er grenzen zijn aan wat we aankunnen. Een overaanbod brengt ons niet alleen van de wijs, maar maakt ons zelfs minder gelukkig. Mensen zijn immers geneigd te piekeren over wat ze allemaal niet kiezen, waardoor ze uiteindelijk minder gelukkig zijn over de keuzes die ze wel hebben gemaakt.

Hooggevoeligen en keuzes maken

Wij hooggevoeligen zijn vaak perfectionistisch en hebben vaak een sterke controledrang. Het gevolg hiervan is dat we moeilijk keuzes kunnen maken. Hoe meer je van jezelf verlangt om altijd de juiste keuzes te maken, hoe meer je wilt controleren en in de hand hebben hoe je leven verloopt, hoe lastiger het wordt om een beslissing te nemen. Hooggevoeligen springen dan ook vaak niet lichtzinnig om met het maken van een bepaalde keuze.

We zullen wikken en wegen en hebben een enorme angst om de verkeerde keuze te maken. Dit kan ervoor zorgen dat we simpelweg niet kunnen kiezen en een beslissing soms uitstellen. Omdat we keuzes vaak als levensbepalend zien, kunnen we moeilijk loslaten eens we een bepaalde keuze gemaakt hebben. Bovendien kampen we vaak met spijt- en schuldgevoelens en gaan we onszelf vaak verwijten dat we de verkeerde keuze gemaakt hebben.

Maar moeite hebben met keuzes maken is niet per definitie slecht. Het kan zelfs heel goed zijn om lang te wikken en wegen vooraleer je een beslissing neemt. Op die manier neem je vaak een weloverwogen en doordachte beslissing. Je wordt ook behoed voor het nemen van impulsieve beslissingen die schadelijke gevolgen kunnen hebben.

Het is natuurlijk de kunst om niet te overdrijven met het wikken en wegen want dat kan wel eens verlammend werken. Geen nood, ook dan zijn er heel wat hulpmiddelen om tot een beslissing te komen.

Tips voor al wie voor een moeilijke keuze staat

  • Probeer om niet vanuit een bepaalde emotie een beslissing te nemen. Probeer de keuze te maken op een moment dat je ontspannen bent en niet gekweld wordt door angst, kwaadheid of verdriet. Wanneer een keuze overschaduwd wordt door een negatieve emotie, neem dan even afstand, zorg ervoor dat je er even niet meer mee bezig bent. Ga even iets anders doen, bijv. sporten, wandelen in de natuur, lezen, mediteren, je emotie van je afschrijven,… Je zal merken dat je daarna met een frisse blik kan terugkomen op de te maken keuze.
  • Als hooggevoelige is het heel belangrijk je agenda niet vol te plannen en voldoende rustmomenten in te bouwen. Pas dan kan je een keuze maken die aansluit bij wat je diep vanbinnen wil. Neem voldoende tijd voor het nemen van een belangrijke beslissing.
  • Probeer je uiteindelijke doel steeds voor ogen te houden.
  • Vraag raad aan mensen die je kan vertrouwen.
  • Maak een lijstje met voors en tegens.
  • Probeer om in gedachten de keuze te maken en stel je gedetailleerd voor hoe het zou zijn om die bepaalde keuze te maken. Luister heel eerlijk naar het gevoel dat je krijgt bij deze voorstelling. De keuze die voor jou het beste is, geeft je meestal een gevoel van innerlijke rust. De keuze die niet geschikt is, levert eerder een gevoel van spanning op.
  • Let ervoor op dat je een beslissing niet louter neemt om te voldoen aan de verwachtingen van anderen.

Tips die je kunnen helpen met loslaten eens de keuze gemaakt is

Omdat een genomen beslissing bij hooggevoeligen vaak nog lang blijft nazinderen (Heb ik nu wel de juiste keuze gemaakt? Had ik toch niet beter voor de andere optie gekozen?…), volgen hier enkele tips die je kunnen helpen met loslaten:

  • Mindfulness kan je helpen om te aanvaarden wat is. Het helpt je ook om in te zien dat je niet verantwoordelijk bent voor alles wat je overkomt, dat het leven bestaat uit goede en slechte tijden ongeacht de keuzes die je maakt. Het helpt je om te beseffen dat de perfecte optie niet bestaat.
  • Maak een lijstje met alle redenen waarom je een bepaalde beslissing genomen hebt. Dit lijstje kan je dan telkens opnieuw bekijken wanneer gevoelens van schuld of spijt met betrekking tot deze keuze de kop op steken.
  • Onthoud dat het hebben van succes of geluk niet volledig afhangt van de keuzes die je maakt!

Uit het artikel ‘Gevoelige keuzes’ dat ik enkele jaren geleden schreef voor de Nieuwsbrief van HSP Vlaanderen (de Vlaamse Vereniging voor hooggevoelige personen)