Hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk dat bij 15 tot 20 % van de bevolking voorkomt. Hooggevoeligen beschikken over een gevoeliger zenuwstelsel dan anderen en zijn zich daardoor bewust van subtiliteiten in hun omgeving, wat in veel situaties een voordeel is. Ze kunnen echter ook gemakkelijk overweldigd raken door een zeer stimulerende omgeving.

Elaine Aron

In 2002 introduceerde Elaine Aron, universitair docent psychologie en psychotherapeut, het begrip ‘hoogsensitiviteit’, een karaktereigenschap die voordien nog geen plaats had gekregen in de persoonlijkheidspsychologie.

Hoogsensitiviteit is een neutrale eigenschap die heel wat positieve aspecten in zich draagt. Zo zijn hooggevoeligen die ontspannen zijn vaak erg goede luisteraars en hebben ze een sterk empathisch vermogen. Wanneer ze echter overprikkeld worden, hebben ze vaak de behoefte zich terug te trekken uit een situatie die hen overweldigt. Op zulke momenten moeten ze zich als het ware eerst opnieuw ‘opladen’ en zijn ze tijdelijk ‘buiten gebruik’.

Hooggevoeligheid uit zich op vier terreinen.

Ten eerste is er de lichamelijke gevoeligheid. Hooggevoeligen zijn gevoeliger voor pijn, voor medicatie, hebben soms moeite met etiketjes in hun kleding, kunnen bijvoorbeeld wollen kledij niet verdragen, merken subtiele geur- en smaakverschillen op, ontwikkelen sneller allergieën. Ze zijn vaak bijzonder gevoelig voor de effecten van caffeïne. Ze kunnen (zowel lichamelijk als emotioneel) diep geroerd raken door kunst of muziek.

Op emotioneel gebied voelen hoogsensitieve personen gemakkelijk de stemming van anderen aan en kunnen ze erdoor aangedaan zijn. Ze nemen de stemmingen van anderen soms automatisch over. Ze zijn gevoelig voor een sfeer die ergens hangt en merken spanningen en conflicten tussen personen gemakkelijk op. Dit zorgt ervoor dat ze zich heel goed kunnen inleven in anderen en dat ze de kwetsbaarheid van anderen aanvoelen en begrijpen. De keerzijde van dit sterk empathisch vermogen is dat hooggevoeligen vaak de neiging hebben de lasten van anderen te dragen en dat hun functioneren sterk negatief beïnvloed wordt door spanningen, conflicten en negativiteit in hun omgeving. Op emotioneel gebied zijn hooggevoelige personen ook zeer goed in staat tot zelfreflectie. Ze zoeken authentiek contact, diepe verbondenheid en bevestiging in hun omgeving.

Ten derde kunnen hoogsensitieve personen van streek raken door veranderingen in gewoontes of in hun omgeving. Ze hebben vaak wat meer tijd dan anderen nodig om zich aan te passen.

Tenslotte hebben hooggevoeligen vaak een groot rechtvaardigheidsgevoel en vinden ze zingeving erg belangrijk. Ze zijn vaak ook zeer plichtsgetrouw en voorzichtig en zijn gericht op een liefdevolle en vredige wereld. Ze hechten veel waarde aan de waarheid en eerlijkheid. Ze denken veel na en bekijken de dingen van alle kanten. Ze denken vaak na over het eigen denken (meta-denken).

Diagnose?

Hoogsensitiviteit is dus zeker geen ziekte of stoornis! Het is een persoonlijkheidskenmerk. Omdat het een karaktertrek is, worden er geen diagnoses van hooggevoeligheid gesteld.

Gradaties en intensiteiten

Uiteraard komen de vermelde kenmerken niet bij alle hooggevoeligen of in dezelfde gradatie voor. Hooggevoeligheid bestaat dan ook in verschillende gradaties en intensiteiten.

Wanneer zorgt hooggevoeligheid voor problemen?

Hooggevoeligen kunnen in de problemen komen wanneer zij voortdurend overprikkeld worden, bij niemand terecht kunnen met hun emoties, niet geleerd hebben op een goede manier met hun gevoeligheid om te gaan,… Ook onze maatschappij, die steeds meer gericht is op presteren en snelheid, is niet steeds aangepast aan de behoeften van hooggevoelige personen.

Hooggevoeligheid als kracht

Wanneer hoogsensitieve personen echter gesteund worden in hun emotionele ontwikkeling en noden kunnen zij zich ontpoppen tot veelkleurige vlinders met een arsenaal aan creatieve ideeën. Dan kunnen ook anderen de vruchten plukken van hun hoge opmerkzaamheid en groot empathisch vermogen.

Uit het artikel ‘In de schijnwerper: hooggevoeligheid.’ dat ik als vrijwilliger en als hooggevoelig persoon bij HSP Vlaanderen schreef voor Trefpunt Zelfhulp.

Meer lezen?

• Mijn kind is hooggevoelig. Ilse Van den Daele en Linda T’Kindt
• Hoogsensitieve personen. Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Elaine N. Aron
• Gevoelige keuzes (blogbericht). Klik hier