Scheiden is een rouwproces. Je rouwt om het verlies van jouw toekomstbeeld, om het verlies van vertrouwen, van liefde, van verbondenheid en vertrouwdheid, van gemeenschappelijke doelen, soms ook om het verlies van jouw huis, van de dagelijkse aanwezigheid van jouw kinderen, van gemeenschappelijke vrienden, enz. Het rouwproces na scheiding kan soms ook een eenzaam proces zijn. Niet iedereen in de omgeving is immers in staat te begrijpen hoe ingrijpend, diepgaand, stresserend én langdurig een scheidingsproces kan zijn. In een rouwproces na scheiding is het vaak moeilijk om de mooie herinneringen te koesteren. De persoon die in de steek gelaten wordt, kampt vaak met veel zelftwijfel.

Ik heb zelf een scheiding achter de rug en ben in de beginfase naar een verwerkingsgroep gegaan om alles een plaats te geven. Ik had er nood aan om mijn verhaal te delen met mensen die hetzelfde meemaakten. Het heeft me geholpen zicht te krijgen op de verschillende fasen van het rouwproces en om me minder alleen te voelen met mijn verdriet. Het heeft me ook geholpen om me minder te schamen voor het feit dat ik in de steek gelaten werd.

Daarom ben ik nu graag zelf een steun voor mensen die in het proces van scheiden zitten.

Soms is een scheiding een gezamenlijke beslissing. In dat geval is het dus een keuze die door beide partijen gedragen wordt. Je gaat dan samen door de verschillende fasen van het rouwproces.

Soms is een scheiding echter een volledig eenzijdige beslissing. In dat geval heeft één persoon beslist om weg te gaan en is daar vaak een lang proces van wikken en wegen aan voorafgegaan. Als persoon die in de steek gelaten wordt, voel je je machteloos want de beslissing wordt voor jou genomen. Jouw zelfbeeld kan hierdoor behoorlijk aangetast worden. ‘Wat heb ik verkeerd gedaan? Wat is er mis met mij? Verdien ik geen liefde?’ zijn vragen die je je stelt.

Psychiater Elizabeth Kübler-Ross omschreef de verschillende fasen van een rouwproces. Niet iedereen doorloopt álle fasen en een proces verloopt niet altijd in dezelfde volgorde, maar het geeft je wel een idee van het rouwproces waar de meeste mensen in terecht komen tijdens en na een scheiding.

De fasen van het rouwproces na scheiding

Fase 1: schok

Als je te horen krijgt dat jouw partner van je wil scheiden, komt dit vaak als een enorme schok binnen. Je ervaart gevoelens van angst, onmacht, ongeloof, …

Fase 2: ontkenning

In een volgende fase ga je vaak ontkennen dat de relatie voorbij is.

Ben je degene die de relatie wil beëindigen? Dan ga je vaak beginnen twijfelen over jouw gemaakte keuze in deze fase van de scheiding.

Ben je degene die in de steek gelaten wordt? Dan zal je er in deze fase alles aan doen om de relatie te behouden.

Soms wordt relatietherapie opgestart om de relatie alsnog te proberen redden.

Fase 3: verzet

In deze fase gaat de persoon die de relatie wil behouden, in verzet. Dit is een fase die gepaard kan gaan met veel kwaadheid: kwaadheid omdat je verplicht wordt de toekomst anders vorm te geven dan verwacht, kwaadheid omdat je het gevoel hebt dat je onrecht wordt aangedaan.

Soms kan het gebeuren dat jullie het huis moeten verkopen en allebei op zoek moeten gaan naar een nieuwe woonst (die vaak kleiner zal zijn dan de gedeelde woning). Soms kan het gebeuren dat je de kinderen plots telkens een week zal moeten missen terwijl je daar niet zelf voor gekozen hebt. Je voelt je kwaad en machteloos.

Dit hevige verzet zorgt er vaak voor dat de partner die de relatie wil verbreken, zich nog meer gaat terugtrekken uit de relatie en net zekerder wordt van de beslissing om er een punt achter te zetten; dit zorgt dan weer voor extra kwaadheid bij de achterblijver enzovoort. Zo kom je als koppel in deze fase vaak in een vicieuze cirkel terecht.

De kwaadheid van de ene voedt het terugtrekken van de andere en omgekeerd.

Fase 4: onderhandelen

In een volgende fase wordt er gezocht naar oplossingen om een definitieve scheiding te voorkomen. Als jullie samen kinderen hebben, kan er bijvoorbeeld aan gedacht worden om als vrienden samen te blijven wonen, om het huis anders in te richten zodat je elk een eigen ruimte hebt,…

Kortom, je zoekt in deze fase naar oplossingen om een definitieve scheiding niet onder ogen te moeten zien en omdat je denkt dat andere minder drastische oplossingen beter zijn voor de kinderen of voor jullie zelf.

Fase 5: waarheid

In de volgende fase zie je de waarheid onder ogen. Voor één of beide partners is de relatie definitief voorbij.

Indien het om een eenzijdige beslissing gaat, voelt de partner die beslist, zich vaak opgelucht in deze fase, al kan er ook schuldgevoel optreden.

Degene die niet achter de beslissing staat, kan heel depressief en wanhopig worden in deze fase. Je hebt immers alles geprobeerd om de relatie te redden en dat is helaas niet gelukt.

Fase 6: aanvaarding

Een fase die vaak past komt als de scheiding reeds een tijdje achter de rug is, is de fase van aanvaarding. Vaak duurt het toch een jaar of twee om tot aanvaarding van de nieuwe situatie te komen.

Het wekelijkse afscheid van de kinderen (bijvoorbeeld in geval van co-ouderschap) kan nog een hele tijd moeilijk blijven. Noodgedwongen moeten verhuizen, is vaak ook een ingrijpend en emotioneel proces. De aanpassing vraagt tijd…

Langzaam maar zeker geraak je echter gewend aan de nieuwe situatie. Je hebt minder het gevoel nog langer in een emotionele rollercoaster te zitten.

Na een tijd komt er ruimte voor een nieuw toekomstbeeld.

Natuurlijk is er in deze fase vaak ook nog verdriet of boosheid om wat verloren is gegaan, maar er komt ook weer ruimte vrij voor vreugde, hoop en wie weet op een bepaald moment ook voor een nieuwe liefde…

Scheiden: een rouwproces. Kan het ook traumatiserend zijn?

Een scheiding kan zeker ook traumatiserend zijn. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een partner plots zonder één woord uitleg de koffers pakt en de ander verweesd achterlaat. Of wanneer iemand zich verraden of bedrogen voelt…

In de psychiatrie en psychologie wordt de term trauma gebruikt wanneer iemand na een schokkende gebeurtenis (lange tijd) blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid. De gebeurtenis is in dat geval zo ongewoon, pijnlijk, schokkend of extreem dat het niet lukt om ermee om te gaan.

Of iemand een scheiding al dan niet als traumatiserend ervaart, hangt af van verschillende factoren. Als je bijvoorbeeld al een kwetsbaarheid en gevoeligheid voor afwijzing hebt door vroegere ervaringen, kan een scheiding voor jou dubbel zo hard aankomen als voor iemand anders. Ook hooggevoeligen zullen een scheiding sneller als traumatiserend ervaren..

Het is dus mogelijk dat je na een scheiding last hebt van post traumatische stress-stoornis (PTSS). De kenmerken ervan kan je op deze website uit Nederland terugvinden. Je laten begeleiden, is in dat geval geen overbodige luxe.

Waarom zou je je laten begeleiden in het rouwproces bij scheiden?

Wat vaststaat is dat de gevoelens van basisveiligheid en bestaanszekerheid in grote mate aangetast worden door een scheiding. Het kan voor sommigen voelen alsof de grond onder hun voeten vandaan gehaald is. Grote bezorgdheden kunnen zijn: zal ik financieel nog rond kunnen komen na de scheiding? Waar haal ik het geld vandaan voor nieuwe spullen (want één van beiden neemt bv het tweepersoonsbed mee en de andere moet een nieuw bed kopen; één van beiden neemt de eettafel mee en de andere moet een nieuwe kopen enz)? Als er één auto is, wie krijgt dan de auto? Ga ik mijn levensstandaard kunnen behouden? Ga ik mijn job kunnen combineren met co-ouderschap? In die zin kan een scheiding ook gepaard gaan met een enorm hoge mate van stress.

Dus ook als je merkt dat het moeilijk is om de draad van het leven weer op te pikken na een pijnlijke scheiding, kan de keuze om je te laten begeleiden, een heilzame keuze zijn.

Alvast goeie moed aan iedereen die in dit proces zit!