Boosheid kan destructief zijn en breuken slaan die moeilijk te dichten zijn. Maar boosheid kan ook een constructieve kracht zijn die je helpt om op te komen voor jezelf en grenzen te stellen aan kwetsend of ongepast gedrag van anderen. Hoe kan je nu best omgaan met boosheid?

Wanneer is boosheid destructief? En hoe kan je dit ombuigen tot een constructieve kracht?

1. Van een jij-booschap naar een ik-boodschap

• Boosheid is destructief als je vanuit kwaadheid een andere persoon volledig afkeurt en jij-boodschappen gebruikt. Voorbeelden: “jij bent een nietsnut” of “jij bent gestoord”.
  
• Hoe buig je dit om tot iets constructiefs? Keur enkel het kwetsende of ongepaste gedrag van de ander af en niet de hele persoon. Maak gebruik van een ik-boodschap om iets te zeggen over het gedrag van de ander. Zeg dus eerder “ik kan me niet concentreren als jij de televisie zo luid zet” dan “jij houdt nooit rekening met mij”. Vermijd woorden als ‘altijd’ en ‘nooit’.

2. Van de schuld bij jezelf leggen naar grenzen stellen aan schadelijk of kwetsend gedrag van anderen

• Boosheid is destructief als ze eerder op jezelf dan op de ander gericht is terwijl de ander je wel degelijk schade heeft toegebracht. Je zegt dan bijvoorbeeld tegen jezelf: “als ik me maar anders had gedragen, dan had die persoon misschien niet zo kwetsend gedaan.”
  
• Hoe buig je dit om tot een constructieve kracht? Erken dat wat de ander deed fout was (zelfs al maakte je ooit dezelfde fout of zelfs al heb je deze persoon zelf ooit gekwetst). Praat het ongepaste of kwetsende gedrag van de ander niet goed (ook al heeft die persoon misschien een moeilijke jeugd gehad). Helpend hierbij is om je eens voor te stellen wat je ervan zou vinden als de kwetsende persoon hetzelfde gedrag zou stellen naar iemand anders toe. Laat dat jouw leidraad zijn om het aan te durven op te komen voor jezelf.

3. Van alles opkroppen naar uitspreken wat je voelt én nodig hebt

• Boosheid is destructief als je alles opkropt en steeds maar doet alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Het nadeel hiervan is dat de ander niet weet dat zijn of haar gedrag voor jou kwetsend is. Je geeft de ander geen kans om zich te verontschuldigen of ander gedrag te stellen.
  
• Hoe buig je dit om tot een constructieve kracht? Maak gebruik van een ik-boodschap om iets te zeggen over het gedrag van de ander. Voorbeeld: ‘Het maakt me kwaad/verdrietig als je onze afspraken vaak annuleert. Ik zou het fijn vinden om wat meer tijd samen door te brengen.’

Een belangrijke kanttekening hierbij:

Indien je regelmatig op een constructieve manier hebt duidelijk gemaakt aan iemand dat bepaald gedrag voor jou kwetsend is en deze persoon houdt er nog steeds geen rekening mee, trek daar dan jouw conclusies uit! Soms is het nodig om afstand te nemen (dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er sprake is van mishandeling).

Hoe kan je op een mindfulle manier omgaan met boosheid?

Mediteren helpt je om boosheid te aanvaarden, ze toe te laten als deel van jouw ervaring. Dit doe je door de emotie te voelen in jouw lichaam en er ruimte aan te geven. Mediteren helpt je om het gevoel van boosheid niet te veroordelen, het bestaansrecht te geven, het te doorvoelen en nadien bewust te antwoorden op een situatie (door iets te zeggen over je eigen gevoel) eerder dan impulsief vanuit boosheid te reageren (en brokken te maken door de ander volledig neer te halen). Mediteren helpt je om een constructieve actie te koppelen aan jouw boosheid en dus op te komen voor jezelf en grenzen te stellen.

Wat als je toch vanuit boosheid hebt gereageerd?

Uiteraard is het niet mogelijk om áltijd op bovenstaande manier te antwoorden op een situatie. Uiteraard kan het gebeuren dat je overmand wordt door kwaadheid en dat je impulsief en te heftig reageert op een bepaalde uitspraak of bepaald gedrag van iemand. Je kan jezelf dan nadien volgende vragen stellen:

• Was het echt de intentie van de ander om mij te kwetsen?
• Kan het zijn dat ik een verkeerde interpretatie heb gegeven aan het gebeuren? Heb ik gereageerd vanuit een veronderstelling?
• Kan het zijn dat ik vanuit een diep ingesleten overtuiging gereageerd heb op deze situatie (bv de overtuiging ‘ik ben niets waard’) terwijl de ander het misschien niet zo bedoeld heeft?
• Had ik het misschien anders kunnen formuleren? Welke boodschap wou ik brengen? Wat is het resultaat van mijn boosheid en is dat het resultaat dat ik wou bereiken?

Het gesprek aangaan met de ander om na te gaan hoe diens boodschap bedoeld was, kan klaarheid scheppen. Een verontschuldiging van jouw kant kan soms op zijn plaats zijn.

Welke behoefte gaat er schuil onder jouw boosheid?

Soms geeft jouw boosheid ook een duidelijke behoefte weer. De behoefte kan zijn: gewaardeerd worden, verbondenheid, authenticiteit, behoefte aan meer humor, liefde, gezien worden, gehoord worden, … Het erkennen van de onderliggende behoefte is belangrijk in het omgaan met kwaadheid, evenals het zoeken naar manieren om aan deze behoefte tegemoet te komen.

Wil je graag anders leren omgaan met jouw boosheid? Dan kan je bij mij op consultatie komen of een mindfulnesstraining komen volgen.